Entomoloog Theo Zeegers vertelt over de huidige situatie van de Aziatische hoornaar

Entomoloog Theo Zeegers van EIS Kenniscentrum Insecten vertelt over de huidige situatie van de Aziatische hoornaar in Nederland. Waarom we ermee moeten leren leven.

Beluister het hele onderwerp

Recente berichten

HymenoVaria 31 – november 2024 21/12/2024
HymenoVaria 30 – juli 2024 21/12/2024
Het jaar van de wesp in de Barneveldse krant 21/12/2024

hymenoptera_nev

Stimuleert kennis over en respect voor bijen, wespen en mieren. Dmv studiedagen en excursies. Is onderdeel vd NLse Entomologische Vereniging (NEV)

Het nest van een Saksische wesp is niet groot en b

Het nest van een Saksische wesp is niet groot en bevat relatief weinig raten. Het is mooi om dit na het voltooien van de levenscyclus te bekijken en te zien welke andere kleine beestjes leven in deze bijzondere biotoop! Dolichovespula saxonica #wespen #hymenoptera #natuur

Op de valreep in het #jaarvandewesp nog een mooie

Op de valreep in het #jaarvandewesp nog een mooie uitgave: de volledig herziene #Spinnendoder tabel van Hans Nieuwenhuijsen! Met dank aan velen, waaronder Maarten Wielandts voor de lay-out. De tabel is op dit moment gratis digitaal beschikbaar op HymenoVaria.nl -> Determinatie-> Angeldragers. Foto: Roodzwarte borstelspinnendoder (Anoplius viaticus) Fotograaf Alex Moens #hymenoptera #wespen

Antwoord laatste vraag #jaarvandewesp #eindejaarsq

Antwoord laatste vraag #jaarvandewesp #eindejaarsquiz (2e en laatste deel) Muurwespen hebben ook een dwarslijst maar geen deukje. Het eerste achterlijfsegment is ongeveer net zo breed als het tweede segment.

In NL zijn 12 soorten bekend. Veel muurwespen zijn op basis van foto lastig te determineren tot soort. Maar zie je een muurwesp in de wintermaanden of het vroege voorjaar? Zie je een gele U op het eerste achterlijfsegment? Dan is de kans groot dat het een vrouwtje muurwesp Ancistrocerus nigricornis is. Verschillende soorten muurwespen maken graag gebruik van insectenhotels. Net als deukmetselwespen werken ze de nestgangen zorgvuldig af met leem. Rupsen of keverlarven worden gevangen en naar het nest gebracht: het voedsel voor de wespenlarves. Bij de nesten van deukmetselwespen en muurwespen kun je prachtige goudwespen zien. Deze parasieten sluipen de nestgangen in en leggen er eitjes. Hun larven vermoorden de larven van de metselwespen.
Urntjeswespen hebben geen dwarslijst en geen deukje. Het eerste achterlijfsegment is duidelijk smaller dan het tweede segment.

In Nederland leven 4 soorten urntjeswespen die veel op elkaar lijken. Ze gebruiken geen nestgangen maar metselen van lemig zand kunstige urnvormige broedcellen. In elk urntje komt een eitje en een voorraad rupsen. Die urntjes worden bijvoorbeeld aan een grasstengel of heideplant bevestigd. Maar ook aan een schutting of dakpan. Hun slanke lijf helpt ze om via een kleine opening in het urntje een eitje te leggen. Tot slot wordt de opening dichtgemetseld. Als alles goed gaat, komt na ongeveer een jaar uit zo’n urntje een nieuwe urntjeswesp gekropen.
Het antwoord op de vraag van enkele dagen geleden is dus: A een deukmetselwesp B een urntjeswesp C een muuwesp. Foto’s Annemiek van Dijk #hymenoptera #wespen

Antwoord op de #jaarvandewesp #eindejaarsquiz deel

Antwoord op de #jaarvandewesp #eindejaarsquiz deel 1: In je tuin of omgeving kun je verschillende soorten metselwespen tegenkomen. De vrouwtjes van deze soorten maken nestjes van lemig zand. Die grondstof halen ze op plaatsen met geschikt zand. Ze maken het zand nat, vormen een bolletje en vliegen daarmee naar de nestplek. Met deze ‘specie’ maken ze nestkamertjes voor hun nakomelingen. Hoe houd je deze metselwespen uit elkaar?
Kijk naar de vorm van het eerste achterlijfsegment. Zie je bovenop een groefje van voor naar achter lopen? Dat is het deukje waarnaar deukmetselwespen vernoemd zijn. Verder is het eerste segment iets slanker dan het volgende segment. Ook zie je een dwarslijst: een richeltje op de overgang naar het steilere deel richting de wespentaille.

In Nederland zijn 6 of 7 soorten bekend. Je kunt deze wespen tegenkomen op je insectenhotel. Ze nestelen graag in gangen in hout of stengels. In een stengel liggen meerdere broedcellen achter elkaar, gescheiden door dunnen leemwandjes. De gang zelf wordt zorgvuldig dichtgemetseld met een dikke prop leem. Elke broedcel bevat een eitje en een voedselvoorraad (vaak keverlarven of rupsjes).
Foto’s: Annemiek van Dijk #hymenoptera #wespen

En de laatste vraag in de #jaarvandewesp #eindejaa

En de laatste vraag in de #jaarvandewesp #eindejaarsquiz : Hier zijn drie foto’s te zien. Het zijn drie vrouwelijke metselwespen. Ze verzamelen leem om hun nest te bouwen. Wie van de drie is de deukmetselwesp? De muurwesp? En de urntjeswesp? Het antwoord volgt over enkele dagen! Foto’s: Annemiek van Dijk #hymenoptera #wespen

Vervolg antwoord week 3 #jaarvandewesp #eindejaars

Vervolg antwoord week 3 #jaarvandewesp #eindejaarsquiz … Wie ook in heggen nesten maakt is de middelste wesp (Dolichovespula media). (1e foto: Frans Martens) Dit is een rustige wespensoort die relatief kleine nesten maakt. Bestrijden is niet nodig. Beschermen tegen de mens soms wel. De Middelste wesp heet zo door de grootte, ze zit qua grootte tussen de gewone wesp en de Europese hoornaar in met maximaal 22mm (koningin 18-22mm, werkster 13-15mm). De koningin heeft een ander uiterlijk dan de werksters, (foto 2 werkster, Wim de Groot) de koningin wordt ook wel de Kleine hoornaar genoemd. Ze verschilt van de Europese hoornaar door de tekening aan de zijkant van het borststuk waar een ‘7’ op zijn kant staat.

En waarom staat er ook een vlieg bij? Dit is de Stadsreus of Hoornaarvlieg (Volucella zonaria) (3e foto: Regina Oors). Zweefvliegen imiteren bijen en wespen omdat bijen en wespen een wapen hebben dat vliegen niet hebben: de angel. Het wapen van zweefvliegen heet ‘mimicry’: het imiteren van een andere, ‘gevaarlijke’ soort. En dat imiteren doen ze knap: er zijn genoeg mensen die hard wegrennen als ze een Stadsreus tegenkomen! Het zijn forse vliegen, ze kunnen tot wel 25mm groot worden. Het verschil met wespen is eigenlijk best eenvoudig. De stadsreus heeft korte antennes, ze heeft grotere ogen, één paar vleugels en ze mist de wespentaille. #hymenoptera #wespen (voor het geval je het gemist hebt: het goede antwoord was C Europese hoornaar. Zie ook de website Hymenovaria.nl

Antwoord op vraag 3 van de #jaarvandewesp #eindeja

Antwoord op vraag 3 van de #jaarvandewesp #eindejaarsquiz is C: Het is de Europese hoornaar (Vespa crabro). Hier op deze eerste foto van Tineke Cramer.
De Europese hoornaar is op dit moment onze grootste wesp met een lengte van maximaal 35mm (koningin, werkster 22-27mm). Ze wordt ook wel de Grote Vriendelijke Reus genoemd; je kan het nest zonder problemen tot heel dichtbij naderen en bekijken. Wat interessant en leuk is omdat de nesten van onderen open zijn. Als ze zich bedreigt voelt kan een wesp natuurlijk wel steken. Er wordt wel gezegd dat ze bij een bedreiging eerst waarschuwt door tegen je aan te vliegen. Bij een ernstige bedreiging, bijvoorbeeld bij heftige trillingen, dan zal de reactie heviger zijn en kunnen meer wespen op de bedreiger(s) afkomen en steken. De Europese hoornaar was in november de wesp van de maand.

De Europese hoornaar wordt wel verward met haar Aziatische zus, de Aziatische hoornaar (Vespa velutina), waar dit jaar veel over te doen is geweest. Hier op deze tweede foto van Tim Faassen te zien. De Aziatische hoornaar is iets kleiner dan onze inheemse hoornaar. Ze is maximaal 32mm (koningin, werkster 17-22mm). Dat scheelt 5mm met onze ‘eigen’ hoornaar.
De Aziatische hoornaar is evenmin een ‘monsterwesp’. Ze is niet agressief. Een enkele keer kun je een voorjaarsnest laag bij de grond, bijvoorbeeld in een haag vinden. Maar doorgaans maken ze nesten hoog in bomen tot wel 15m hoog. Daar zijn ze mensen niet tot last. Er is helaas veel onjuiste informatie en hysterie omtrent de Aziatische hoornaar. Dus we hebben nog wat te doen qua voorlichting 😉 #hymenoptera #wespen

Het is week 3 van de #jaarvandewesp #eindejaarsqui

Het is week 3 van de #jaarvandewesp #eindejaarsquiz. Vraag: is dit prachtige insect een wesp ?
(Zo nee, wat is het wel / zo ja, weet je ook welke ?)
A – Aziatische hoornaar
B – Stadsreus of hoornaarvlieg
C – Europese hoornaar. #hymenoptera Foto Regina Oors

Antwoord: het is een bladwesp. Meer precies de Rho

Antwoord: het is een bladwesp. Meer precies de Rhogogaster chlorosoma, het beestje heeft (nog) geen Nederlandse naam.
De wetenschappelijke naam van de bladwespen is Symphyta. Het is een aparte hoofdgroep binnen de Hymenoptera met ‘slechts’ ca 550 soorten.
Het is de enige groep waarvan de wesp geen wespentaille heeft. Het borststuk en het achterlijf zijn samengegroeid.

De meeste bladwespen zijn vegetariërs die eten van planten en ook daar hun eieren in afzetten. De larven eten vervolgens van de plant.

Bij wespen denken mensen direct aan een angel. De vrouwtjes van de bladwespen hebben geen angel maar een legboor. Met deze legboor worden de eitjes gelegd.

De bladwespen worden ook wel zaagwesp genoemd omdat de legboor van het vrouwtje uit een zaag bestaat. Met deze zogenaamde zaag maakt ze eerst een zaagsnede in de plant waarna ze de eieren legt.

De larven die uit de eitjes komen, leven niet tot hun verpopping verscholen in een cocon of onder de grond of in een ingemetselde ruimte in een blok hout, maar vrij in het veld.
En ze lijken op rupsen.

Het onderscheid tussen vlinderrupsen en bladwesplarven is soms lastig. De vlinderrups heeft drie paar echte poten. De bladwesplarve heeft daarnaast (in de meeste gevallen) zeven paar schijnpoten, waar de rupsen er maar vier hebben. Echte rupsen hebben een platte, harige kop zonder duidelijke ogen, de bladwesplarven hebben een duidelijk zichtbare, glimmende kop met twee oogjes.

Deze mooie foto van de larve van de Rhogogaster chlorosoma is gemaakt door Bert Oving #hymenoptera #jaarvandewesp #eindejaarsquiz #wespen

Tweede week van de Grote #JaarVanDeWesp #Eindejaar

Tweede week van de Grote #JaarVanDeWesp #Eindejaars #quiz ! Vraag: is het een wesp? (Zo ja: wat voor een?)
A – Nee, het is een sprinkhaan (juveniel)
B – ja, het is een bladwesp
C – Nee, het is duidelijk een kever Over twee dagen volgt het antwoord… #wespen #hymenoptera

Antwoord: het is een galwesp. Om precies te zijn:

Antwoord: het is een galwesp. Om precies te zijn: het vrouwtje van de aardappelgalwesp (biorhiza pallida). Er zijn verschillende insecten die gallen maken, waaronder wespen. Het kunnen ook vliegen, muggen of mijten zijn.

Er zijn veel verschillende soorten gallen. Gallen zijn woekeringen van een plant, meestal als gevolg van een insect dat als parasiet van de plant fungeert of ermee in symbiose leeft.

De aardappelgalwesp is een bijzonder wespje die gallen laat ontstaan op eik. Deze soort, en dat geld voor meerdere galwespen, heeft twee generaties per jaar. Het komt vaker voor dat een organisme meerdere generaties per jaar heeft, maar het bijzondere aan deze soort is dat de twee generaties onderling verschillen.

Er is een generatie in het voorjaar die bovengronds leeft. Dit wordt de seksuele generatie genoemd omdat er zich zowel mannetjes als vrouwtjes in de gallen bevinden. Die maken de mooie, qua vorm op een aardappel gelijkende gallen die zich bovengronds bevinden. De tweede generatie is de najaarsgeneratie. De najaarsgeneratie van deze galwesp is ongeslachtelijk, dat betekent dat één ouder, het vrouwtje, zonder paring, voor nakomelingen zorgt. Dat is het vrouwtje en uit de eieren komen alleen vrouwtjes. Dat wordt ook wel parthenogenese genoemd.

Deze wespjes maken gallen onder de grond op de wortels van de eik. En dat kan tot wel een meter diep zijn.

Die volwassen vrouwtjes wespen verlaten in de winter de wortelgallen en kruipen zo omhoog de boom in, op zoek naar een knop om daar hun eitjes weer in af te zetten. En dan begint de cyclus weer opnieuw.

Van de volwassen wesp tref je meestal alleen de vrouwtjes aan die ook goed te herkennen zijn. Want alleen de vrouwtjes hebben geen vleugels. Het is een wespje dat je juist in de winter kan aantreffen. Ze is heel algemeen. Dus ook in de winter kun je op zoek naar wespen! #jaarvandewesp #hymenoptera #gallen #galwesp #eindejaarsquiz #quiz

Het is tijd voor de Grote #JaarVanDeWesp #Eindejaa

Het is tijd voor de Grote #JaarVanDeWesp #Eindejaarsquiz ! Vraag: welke wesp is dit (Is het wel een wesp?)
A – mier
B – mierwesp
C – galwesp Het antwoord komt over enkele dagen. #hymenoptera #wespen #quiz

Morgen begint de Grote #JaarVanDeWesp Eindejaarsqu

Morgen begint de Grote #JaarVanDeWesp Eindejaarsquiz ! Maar deze geven we gewoon weg: Een overwinterend vrouwtje sluipwesp Apechthis rufata. Wat is ze mooi hè? 🥰 #hymenoptera #wespen #natuurschoon

Hoog bezoek vandaag! Koningin Vespula vulgaris kwa

Hoog bezoek vandaag! Koningin Vespula vulgaris kwam langs en vroeg om een overwinteringsplek. Geregeld 😊 #hymenoptera #jaarvandewesp #wespen

In het jaar van de wesp zijn er veel lezingen gege

In het jaar van de wesp zijn er veel lezingen gegeven. Er komen er nog twee dit jaar. VANAVOND in Heeze en op 12 december in Waalwijk. Meer informatie is te vinden op www.HymenoVaria.nl Elke lezing is toch weer anders. En dat is niet zo vreemd met meer dan 6.000 verschillende wespensoorten in NL! #jaarvandewesp #hymenoptera #wespen #lezing #Heeze

Het geslacht Ophion heeft meerdere soorten die zov

Het geslacht Ophion heeft meerdere soorten die zoveel op elkaar lijken dat je niet met zekerheid kunt zeggen welke soort het is op basis van een foto.
Enkel in het najaar, vanaf oktober, is de echte Ophion obscuratus zeer actief en bovendien zeer algemeen. Zo behoort deze jaarlijks tot de top 3 van de meest waargenomen sluipwespsoorten in België en Nederland.Foto: Jan Boers
#jaarvandewesp #hymenoptera #maandwesp

Het vrouwtje van Ophion obscuratus legt haar ei in

Het vrouwtje van Ophion obscuratus legt haar ei in de rups van nachtvlinders. De vlinder wordt verdoofd, het ei wordt gelegd en het eitje ontwikkelt zich in de rups.

Hoe luguber dat voor ons ook klinkt, wespen zijn daardoor wel de natuurlijke plaagdierbestrijders en sommige wespensoorten worden in de landbouw ook wel commercieel gebruikt. Foto Jan Boers #hymenoptera #jaarvandewesp #wespen #lepidoptera #dewonderlijkewereldvandeinsecten #maandwesp

De #wespen binnen de familie van de sluipwespen va

De #wespen binnen de familie van de sluipwespen vallen op door hun enorm lange snoervormige antennes die vele tientallen antenneleedjes kunnen bevatten. Ze kunnen hiermee o.a. bijzonder goed ruiken en zo hun prooi vinden. Voor onze #wesp van de maand Ophion obscuratus zijn dat de rupsen van hun gastheren. Omdat de imago’s van deze wesp ‘s nachts actief zijn kun je ze ook wel bij het nachtvlinderen op het laken aantreffen. Of op andere lichtbronnen in de stad. Foto Jan Boers #jaarvandewesp #maandwesp #hymenoptera #wespen

Wesp van de maand november is Ophion obscuratus. D

Wesp van de maand november is Ophion obscuratus. Deze prachtige wesp hoort tot de Ichneumonidae, een hele grote familie waarvoor een geschikte naam wellicht ‘gewone sluipwespen’ zou kunnen zijn.

Deze soort is met ca 22mm een grote wesp. Ze is van vergelijkbare soorten te onderscheiden door de wit/gele tekening op kop en borststuk. Foto Jan Boers #jaarvandewesp #maandwesp #hymenoptera #wondertjesvandenatuur #wespen

Onze #maandwesp de Europese #hoornaar (Vespa crabr

Onze #maandwesp de Europese #hoornaar (Vespa crabro) wordt ook wel Grote Vriendelijke Reus genoemd. Want ze is (op dit moment) de grootste wesp in NL. Ze oogt gevaarlijk maar je kan haar nest van dichtbij naderen. Wespen zullen wellicht nieuwsgierig zijn maar niets doen. Voor trillingen zijn ze wel gevoelig, net als de andere soorten. Ze steken alleen bij een echte bedreiging, vaak waarschuwen ze eerst nog door tegen je aan te vliegen. Het effect van een steek is niet ernstiger dan de steek van een ‘limonadewesp’. Maar wel riskant wanneer je er allergisch voor bent. Ze is ook iets groter dan haar Aziatische zus waar dit jaar zoveel (onnodige) ophef over is. #jaarvandewesp #wespen #hymenoptera #insecten #genietenvannatuur #dewonderewereldvaninsecten

Meer laden Volg op Instagram